Türkiye’nin Kadın Ustaları Projesi Kadınları Meslek Sahibi Yapıyor

SON dönemde adından sıkça söz ettiren bir proje var: “Türkiye’nin Kadın Ustaları Projesi”. Seyhun ve Sibel Ayhan çiftinin hayata geçirdiği proje, kadın istihdamını artırabilmeyi, ihtiyaç sahibi kadınların kendi ayakları üzerinde durabilmesini sağlamayı, gelire ulaşamayan kadınların önündeki engelleri kaldırmayı, özetle kadınlara meslek edindirmeyi hedefliyor. “İşin Cinsiyeti Olmaz, Ustası Olur” sloganıyla yola çıkan proje, sekiz ayda 23 bin kadın usta sayısına ulaşmış. Ka-dinustalar.com adresi üzerinden ücretsiz başvurulan proje kapsamında kadınlar, mesleklerden birini seçiyor ve bu alanda hizmet veren şirketlerden ücretsiz eğitim alıyor. Eğitimlerini tamamlayan kadınlara bu alanda iş imkanı sunuluyor.

Kadın istihdamına katkıda bulunması ve bu anlamda bir ekonomi oluşturması bakımından önem taşıyan projenin en çok dikkat çeken detaylarından biri, katılmak isteyen kadınlarda hiçbir kriter aranmaması ve kendilerine bir kariyer inşa etmelerine olanak sağlanması. Projede kadınlara temizlik, çocuk ve yaşlı bakımı gibi alanların yanı sıra boya, seramik, elektrik, ısı yalıtımı, oto bakımı, marangozluk, alçı ustalığı ve motokuryelik gibi toplumda “erkek işi” olarak kabul gören alanlarda da eğitim alma ve çalışma imkanı sunuluyor. Projenin hedefleri arasında toplumdaki algıları kırmak da yer alıyor. Milli Eğitim Bakanlığı ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından da desteklenen projenin hedef profili, 18-65 yaş arası D ve E sosyoekonomik sınıftaki kadınlar. Milli Eğitim Bakanlığı ile imzalanan işbirliği protokolüyle 78 ilde 385 meslek lisesinden yararlanarak eğitimlere başlanan projede 42 meslek kolunda eğitimler veriliyor. Bu kapsamda 15 bin 500 kadın, eğitimlerini tamamlayıp işe ulaşmış. “Türkiye’nin Kadın Ustaları Projesi”, 2019 sonunda 45 bin kadını yeni hayatlarına kavuşturmayı hedefliyor. Projeye dahil olan ve benzer durumdaki diğer kadınlara örnek olabilecek işlere imza atan “kadın usta”ların hikayelerini kendilerinden dinledik. (Katılımcılar, güvenlik nedeniyle soyadlarını paylaşmak istemedi.)

SAADET HANIM / OTO LASTİK, ROT BALANS USTASI

Saadet Hanım, projeyle hayatı değişenler arasında yer alıyor. Oto lastik ve rot balans ustası olan Saadet Hanım, önceleri halen çalıştığı yerde ön muhasebe elemanıymış. Çocukluğundan beri tamir işlerini sevdiğini anlatan Saadet Hanım, “Serviste çalışan arkadaşlarım gibi bu işi yapabileceğime inandım. Eğitimlere katılıp oto lastik ve rot balans ustası oldum” diyor. Mesleğe başladığında erkekler tarafından yadırgandığını, kadınlar tarafından ise takdir edildiğini söyleyen Saadet Hanım, servise gelen müşterilerin de kendisini gördüğünde nazik ve kibar tavırlar sergilediklerinden bahsediyor ve mesleğini çok sevdiğini sözlerine ekliyor.

SENEM HANIM / SIHHİ TESİSAT USTASI

Projeyle yeni bir hayata başlayan bir diğer isim Senem Hanım. Liseyi bitirdikten sonra sekiz yıl boyunca bir diş hekiminin yanında asistan olarak çalışmış. Hikayesini şu sözlerle anlatıyor: “Eğitimim yeterli olmadığı için başka iş bulamamaktan korkuyordum. İnternette gördüğüm bir ilan sonrasında projeye başvurdum. Başvururken bu kadar kapsamlı olduğunu düşünmemiştim. Beni aradıklarında detayları dinleyince çok heyecanlandım.” İnsanların kendisinin sıhhi tesisat ustası olduğunu öğrenince şaşırdıklarını söyleyen Senem Hanım, “O kadar çok tebrik eden ve destek olan var ki… Müşterilerim beni komşularına tavsiye ediyor” diyor, özellikle erkeklerin eşleri evde yalnız olduğu için erkek usta yerine, kadın usta çağırmayı tercih ettiğini ifade eden Senem Hanım, “Yaptığım işlerde bugüne kadar hiç kötü söz duymadım. Erkek bir ustanın gösterdiğinden çok daha fazla özen gösteriyorum işime” diyor. Bu proje sayesinde hayata bakış açısının değiştiğini belirtiyor ve “Kendi işimi yapmak ve destek görmek çok güzel” diyor.

ELİF HANIM / MOTOKURYE

Elif Hanım’ın mesleği motokuryelik. Çocuk yaşta evlenen ve sonrasında eşi tarafından terk edilen Elif Hanım, çocuklarıyla birlikte zor zamanlar yaşamış. Bir süre taşeron olarak belediyede çalışmış, ardından tekstil atölyesinde işe girmiş. “Bir gün gazetede çıkan bir röportajda Türkiye’nin Kadın Ustaları Projesi’ni gördüm ve hemen başvurdum” diyen Elif Hanım, eğitime başlarken oğullarının karşı çıktığını ama şu an kendisiyle gurur duyduklarını söylüyor. Özellikle kadınlardan destek almaktan çok mutlu olduğunu anlatan Elif Hanım, işinin zorluklarını şöyle anlatıyor: “Etrafımdaki birçok insan tebrik ediyor ama eleştirenler de oluyor. Mesela ‘Elinin hamuruyla erkek işine karışma’ diyenler var. Kimin ne dediğini umursamıyorum, ekmeğimi kazanmaya devam edeceğim.”

GÜLCAN HANIM / OTO TAMİR BAKIM UZMANI

Oto tamir bakım uzmanı olan Gülcan Hanım, “Arabaları çok seviyordum. Bu nedenle her zaman otomotiv sektöründe bir işte çalışmak istiyordum” diye başlıyor sözlerine. Bu mesleğin sadece erkeklere ait bir meslek olmadığını dile getiren Gülcan Hanım, dedesinin arkadaşının yanında çalışmaya başlamış. “Ailem ve sosyal çevrem tarafından hep övgülerle anılıyorum. Gittiğim yerlerde yaptığım işten dolayı beni tanıyanlar bile çıkıyor” diyen Gülcan Hanım, insanların gösterdiği farklı tepkilerden bahsediyor: “Bazen ‘Burada ne işin var? Evine git, yapamazsın’ diyenler oluyor. Hatta müşterinin arabasını tamir ederken ustama ‘Usta, bu ablamız yapamaz, başka biri gelsin’ diye tepki gösterenler de çıkabiliyor. Bazen de ‘Kızım git evinde otur, evlen kocana hizmet et’ diyenler oluyor. Bu duruma alıştım ya da bazı şeyleri aştım.” Sanayideki çalışma ortamını bildiği için erkek egemen bir sektörde çalışmanın zor olmadığını anlatan Gülcan Hanım, “Bu mesleği isteyerek seçtim ve severek çalışıyorum” diyor.

AYTEN HANIM / SERAMİK VE SIHHİ TESİSAT USTASI

Üç yıl önce eşini kaybeden Ayten Hanım, dört çocuğuyla birlikte hayat mücadelesi vermeye başlamış. “Çocuklarımdan ikisi üniversitede okuyordu. Acımı yaşayamadan çalışmak zorunda kaldım” diye anlatıyor hikayesini. Daha önce hiç çalışmadığı için tecrübesi yokmuş ve apartman merdiveni silmek gibi günlük işlerde çalışmış. “Arkadaşım televizyonda Türkiye’nin Kadın Ustaları Projesi’ni görmüş. İnternet üzerinden benim için de başvuruda bulunmuş” diyen Ayten Hanım, projenin sunduğu imkanları, eğitimleri veren sponsor firmayı öğrendiğinde projeye dahil olmaya karar vermiş. Bu projeyi, hayatını güzelleştirecek bir fırsat olarak gören Ayten Hanım, “İyi ki böyle düşünmüşüm. Ekmeğimi kazanmak ve yaptığım iş nedeniyle saygıyla karşılanmak beni çok mutlu ediyor” diyor. Ayten Hanım, proje sayesinde kendine duyduğu inancın arttığını dile getiriyor. Bu sayede hayatında yeni bir başlangıç yapan Ayten Hanım, seramik ve sıhhi tesisat ustası olmaya karar verme sürecini şöyle anlatıyor: “Aslında tercih ettiğim ilk meslek değildi. Başlarda yapamayacağımı düşündüm. Hatta eğitime gitmekten vazgeçecektim. Ama eğitimlere katıldığım ilk gün, aklımdaki tüm soruların cevabını buldum. îyi ki bu mesleği seçmişim.”

YASEMİN HANIM / MOTOKURYE

Yasemin Hanım, hayatını motokuryelik yaparak idame ettiriyor. Bu mesleği seçmesinde eşinin de aynı mesleğe sahip olması rol oynamış. “Eşimin mesleği motokuryelik. Onu izleyerek ben de bu işi yapabilirim diye düşündüm ve öğrenmeye karar verdim. Nihayetinde de başarılı oldum. Bunun yanı sıra kadınların her isi yapabileceğini göstermek istedim” diyen Yasemin Hanım, Türkiye’nin Kadın Ustaları Projesi’nin kendisine maddi ve manevi anlamda büyük katkı sağladığım ifade ediyor. Bu projenin kendisini adeta bir aile gibi desteklediğini dile getiriyor ve “Bu proje, bize kendimizi gösterme imkanı verdi” diyor.

BEYZA HANIM / BEYAZ EŞYA TEKNİK SERVİSİ

Şu an çalıştığı yerde ilk etapta müşteri temsilcisi olarak işe başlayan Beyza Hanım, sonrasında servis hizmeti verdikleri markanın fabrikasında açılan uzman eğitimlerine katılmış. Uzman müşteri temsilcisi olmaya hak kazanmış ve sahadaki arkadaşlarıyla empati kurmak için onlarla servise çıkmaya başlamış.

“Yaptıkları iş sonunda müşterilerimizde oluşturdukları mutluluğu görmek paha biçilemezdi” diyen Beyza Hanım, hikayesinin devamını şu sözlerle anlatıyor: “Bu meslek beni cezbetti. Yapabileceğime inandım ve bu projenin eğitimlerine katıldım. Online eğitimler ve canlı yayınlarla ustalaştım.” Beyza Hanım da projenin diğer pek çok katılımcısı gibi başlarda insanların kendisini yadırgadığını söylüyor. Fakat sonrasında olumlu tepkiler almış. Diğer kadınlara örnek olmak ve kadınların bu işi de layığıyla başarabileceklerini ispat etmek gibi bir misyonları olduğunu sözlerine ekliyor.

SEDA HANIM / OTO KAPORTA UZMANI

Oto kaporta uzmanı olan Seda Hanım, mesleğe başlama hikayesini “Her şey, müşteri karşılama personeli olarak iş görüşmesine gittiğim firmada eğitim salonunu görmemle başladı.

Normalde işverenlerin iş teklifinde bulunması gerekir. Ama orada ben teklifte bulundum. ‘Bu işi yaparım, arabaları da seviyorum’ dedim ve meslek hayatıma ilk tuğlayı kendi ellerimle koydum” sözleriyle anlatıyor. Bu işin hayatının en büyük özgüven adımı olduğunu vurgulayan Seda Hanım, “Eskiden daha çekingen ve ne istediğini bilmeyen biriydim” diyor. Çok güzel mesajlar aldığından söz eden Seda Hanım sözlerini şöyle tamamlıyor: “Daha önceki işlerimde hata şansım bir nebze de olsa vardı. Ama otomotiv sektöründe kadınları temsil eden biri olarak artık böyle bir hakka sahip değilim.”

KADRİYE HANIM / MOTOKURYE

Kadriye Hanım da kendine meslek olarak motokuryeliği seçen kadınlardan. Onun hikayesi ise eşinin arkadaşının moto-kurye aradıklarını söylemesiyle başlıyor. Motosiklet sürmenin çocukluk hayali olduğunu anlatan Kadriye Hanım, en büyük destekçisinin eşi olduğunu söylüyor ve “Rüzgarın nefesini hissetmeyi seviyorum” diyor. Kadriye Hanım, kendisini görenlerin ilk başta çok şaşırdığını ama sonrasında tebrik ettiğini belirtiyor. “Mutluyum çünkü sevdiğim işi yapıyorum” diyen Kadriye Hanım’m asıl mesleği ise aşçılık.

İŞKUR’dan istihdam garantili kurslar

Türkiye İş Kurumu (İŞKUR], işverenlerin ihtiyaç duyduğu nitelikli işgücünü yetiştirmek için düzenlediği mesleki eğitim kurslarını belirlerken işgücü piyasasından ve işverenlerden gelen talepleri dikkate alıyor. Kurslara katılmak isteyen kadınların öncelikle iş ve meslek danışmanları aracılığıyla kendilerine en uygun mesleğ4 seçmeleri sağlanıyor.

Bu hizmetin ardından kadınlar, mesleki eğitim kurslarına yönlendiriliyor. Bu sayede hem kadınlar kendilerine en uygun mesleği ediniyor hem de edinmiş olduğu bu meslek sayesinde istihdam edilme imkanına kavuşuyor. İŞKUR, kilimcilik, kumaş dokumacılığı, çinicilik, bakırcılık gibi geleneksel mesleklerden bulut bilişim, siber güvenlik uzmanı, endüstriyel robot programcısı gibi geleceğin mesleklerine kadar çok farklı alanlarda eğitimler düzenleyebiliyor. Kurumun yürüttüğü faaliyetlerden kadınlar erkeklere göre daha fazla yararlanıyor. 2018’de mesleki eğitim kurslarından yararlanan kişilerin sayısı 117 bin 239. Bu kişilerin 85 bin 66’sını kadınlar oluşturuyor. 2002’den bu yana mesleki eğitim kurslarından toplam 1 milyon 531 bin 978 kişi yararlanmış. Bu kurslardan yararlanan kadınların sayısı ise 844 bin 142. Mesleki eğitim kursları, istisnai durumlar hariç en az yüzde 50 istihdam garantili olarak düzenleniyor. Kursiyerlerin en az yüzde 50’si 120 günden az olmamak üzere en az kurs süresi kadar istihdam ediliyor.

İSMEK eğitimlerine kadınların ilgisi büyük

İstanbul’un 40 ilçesinde faaliyet gösteren İstanbul Büyükşehir Belediyesi Hayat Boyu Öğrenme Merkezi (İSMEK], verdiği eğitimlerle dikkat çekiyor. 242 eğitim merkezinde, 40 alan altında, 307 branş ve 752 programda eğitim veren İSMEK, ücretsiz sanat ve meslek eğitimlerinin yanı sıra ileri düzeyde mesleki eğitim ve uygulama fırsatı da sunuyor. İSMEK’in 15 uzmanlık okulu var.

2018-2019 eğitim döneminde başvuran 648 bin 711 kişiden 250 bin 796’sı eğitim almış ya da almaya devam ediyor. Eğitimlere kadınlar yoğun ilgi gösteriyor. 1996’da kurulan İSMEK’ten bugüne dek 2 milyon 968 bin 242 kişi eğitim almış. 0 tarihten bugüne kadar eğitimlerden yararlanan kadın sayısı ise 2 milyon 484 bin 62.2017-2018 eğitim döneminde 276 bin 478 kadın eğitimlerden yararlanırken, 2018-2019 eğitim döneminde 207 bin 824 kadın sanat ya da meslek eğitimi almaya devam ediyor. 2018-2019 eğitim döneminde İSMEK’e gelen kadınların en fazla tercih ettiği programlar ise şöyle: Diksiyon, pilates, iğne oyası, İngilizce, bilgisayar işletmenliği (operatörlüğü), kadın giysileri dikimi, hasta kabul işlemleri, pastacı çırağı, Türk işaret dili, fotoğraf çekimi ve aşçı çırağı eğitimleri. İSMEK, eğitimlerini başarıyla bitiren öğrencilerinin iş hayatına katılımlarıyla ilgili destek de oluyor. İstihdam Rehberliği birimi, ‘Kariyer Günleri’ etkinlikleriyle işverenlerle iş arayan İSMEK öğrencilerini buluşturuyor. 2018-2019 eğitim döneminde (Ocak 2019 sonuna kadar) bin 63 öğrenci, toplamda ise 12 bin 537 öğrenci istihdam edilmiş. 2017-2018 eğitim döneminde istihdam edilen kadın sayısı ise bin 788.

Seyhun AYHAN / Türkiye’nin Kadın Ustaları Projesi Genel Müdürü
“Sekiz ayda 23 bin kadın ustaya ulaştık”

Her şey, sosyal medyada gördüğüm bir ilanla başladı. İlk eşinden düzenli şiddet gördüğü için boşanıp ikinci kez evlenen bir annenin, çocuklarıyla birlikte maruz kaldığı ve hayati boyutlara varan şiddet sonucunda yaşadıklarını anlatan bir ilandı. Anne, üç çocuğuna bakabilmek için iş aradığını ama küçük bebeği nedeniyle kapıların yüzüne kapandığını, en azından diğer iki çocuğuna bakabilmek için bebeğini iyi bir aileye evlatlık vermek istediğini belirterek yardım arıyordu.

Bir annenin evladından vazgeçmeyi düşünmesi beni çok yaraladı. Bu kapsamda, “İşin Cinsiyeti Olmaz, Ustası Olur” sloganıyla işe koyuldum ve projemiz için çalışmaya başladım. Projemiz sahaya ineli sekiz ay oldu. Bu kadar kısa sürede oluşturduğu algı, dünyanın ve Türkiye’nin en büyük şirketlerinin sürece katılması bizi çok heyecanlandırıyor. Devletimizden yoğun bir destek görüyoruz. Milli Eğitim ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile birlikte ilerliyoruz. Projenin temel mottolarından biri, özel sektörün el ele verdiği dünyadaki ilk istihdam projesi olması. Mesleki sponsor olan firmalarımız sayesinde amacımız gerçekleşti. Biz istihdam kurumu değiliz. Onları istihdam edilebilecekleri firmalar için hazırlayıp hiçbir bedel talep etmeden işe alınmaları için yol açan, engellerini ortadan kaldıran bir projeyiz. Projemizin startını verdiğimizde ilk hedefimiz, bin kadın usta yetiştirmekti. Sekiz ayda 23 bin kadın usta sayısına ulaştık. Hedefimiz, projemizi başka ülkelere taşıyarak büyütmek. Şu an Türki Cumhuriyetler, Bosna Hersek ve Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) projemizi devam ettirmemiz için önemli destek ve teklifler alıyoruz. 2020’de çok konuşulacak sürprizlerimiz için hazırlanıyoruz.

Zeynep ALEMDAR AKINCI / Otobüs Kaptanı
“İşimde çok titizim”

Uzun yol otobüs kaptanı olan Zeynep Alemdar Akıncı, kadınların her işi başarıyla yapabileceği konusunda en güzel ilham kaynaklarından biri. Eşi de tıpkı kendisi gibi uzun yol otobüs kaptanı olan Akıncı, bunun avantajlı olduğunu söylüyor. Otobüs kaptanı olmaya bir seyahati sırasında karar verdiğini anlatıyor ve mesleğinin değil, insanlarla uğraşmanın zor olduğunu dile getiriyor. Akıncı, işiyle ilgili konularda titiz davrandığını da vurguluyor: “Çalışırken kıyafetlerime özen gösteririm. Keşke bütün otobüs kaptanları işine böyle saygılı olsa.” Kullandığı otobüse binen yolcuların önce şaşırdıklarını ve tedirgin olduklarını da belirten Akıncı, “Otobüsü nasıl kullandığımı görünce tedirginlikleri geçiyor*’ diyor. Akıncı, son olarak “Türkiye’nin Kadın Ustaları Projesi” ile çok sayıda projeyi hayata geçirme hedefleri olduğunu sözlerine ekliyor.

Şebnem Can Kılınçarslan