Türk mutfağının 23 lezzeti

Amerikan CNN televizyonu, Türk mutfağının 23 lezzetini tanıttı

“TÜRKİYE, kebaplarıyla ünlü olabilir. Ama bu, buzdağının görünen yüzü. Görünmeyen yüzünde ne lezzetler olduğunu açıklıyoruz” diyen CNN, Türk mutfağının, Akdeniz mutfağının önemli bir parçası kabul edilmesi gerektiğini vurguladı. Yemeklerin özenle, tutkuyla, dikkalle hazırlandığına değinen kanal, Barış Manço’nun “Domates, Biber, Patlıcan” şarkısını, Türklerin yemek sevgisine bir kanıt olarak gösterdi (1999 yılında 56 gibi erken bir yaşta, kalp krizi nedeniyle kaybettiğimiz Manço, aslında sokak satıcılarının rahatsız edici seslerini hicvetmek için bu şarkıyı bestelemişti).

Biz CNN’in “turizm sayfasında” seçtiği lezzetlere bir göz atalım. Hepsi, bildiğimiz lezzetler. Ama burada yabancıların görüşlerini aktarıyoruz.

1- Piyaz

Antalya’nın piyaz salatası, Türk mutfağının en önemli tabağı. Gizli maddesi ise fasulye. Zeytinyağı, maydanoz, soğan, tuz, limon suyu, sirke ile karıştırılıp yenen bir lezzet. Pişmiş yumurta dilimleriyle lezzeti daha da artırılabiliyor.

2- Ezogelin çorba

Efsaneye göre adı “Ezo” olan evli bir kadın, kayınvalidesini memnun etmek için böyle bir çorba tasarlamış. Gönlünü aldı mı, almadı mı bilinmiyor. Çorba; kırmızı mercimek, domates salçası, taze domates, soğan ile yapılıyor. Kurutulmuş nane ve pul biber de ekleniyor. Gaziantep yöresinde çok sevilen bir yemek.

3- Şakşuka

Türk mutfağının önemli zeytinyağlılarından. Yani soğuk yeniyor. Asıl unsur, patlıcan, Kabak, domates, biber, sarımsak işin içine girince ortaya muhteşem bir lezzet çıkıyor, burada önemli olan, patlıcanların küp küp doğranması.

4- Kısır

Bulgur, domates, maydanoz, nane, sanınsak bir araya gelince ortaya lezzetli bir salata çeşidi çıkıyor. Türkiye’nin pek çok yöresinde değişik malzemeler katılıyor. Antakya’da yapılanlarına, nar ekşisi de konuyor. Bazı yörelerde sıcak seviliyor.

5- Mercimek köftesi

Vejetaryenlerin sevdiği bir tabak. Diyarbakır yöresine ait olsa da pek çok coğrafyada sevilerek tüketiliyor. Kırmızı mercimek, ince bulgur, tuz, ince kesilmiş soğan, domates, acı biber salçası, ezilmiş maydanozdan yapılan köfte, bir salata yaprağı ve üzerine limon suyu gezdirilerek yeniyor.

6- Yaprak dolma

İsparta versiyonunda pirinç; domates, maydanoz, soğan, sarımsak, domates püresi, zeytinyağı, karabiber, tuz ve suyla pişiriliyor. Sonra karışımdan bir kaşık alınıp üzüm bağı yapraklarına konuyor. Usta eller bu yapraklan bir silindir haline gelene kadar döndürüyor.

7- İnegöl köfte

Mustafa Efendi, 19’uncu yüzyılda Bulgaristan’dan Türkiye’nin kuzeybatısına göç ettikten sonra bu muhteşem lezzeti Türklere de öğretmiş. Türk mutfağında köfte yuvarlak ya da oval biçimde olur. Bu köfte, silindirik. Patates kızartması, sos ve pideyle birlikte yeniyor.

8- İskender Kebap

Türkiye’nin önemli kentlerinden Bursa’nın üç şeyi ünlüdür. İpeği, kayak merkezi Uludağ’ı ve İskender kebabı. Belli ki İskender adlı biri, 1860’larda bu kebabı pişirmiş ve herkese beğendirmiş İnce dilimli etlere yine ince kesilmiş domates ve yeşil biber eşlik ediyor. Erimiş tereyağı ve yoğurdu da unutmamalı.

9- Çağ Kebabı

Erzurumlular ete çok önem verir. Marine edilmiş kuzu eti, yatay olarak döndürülerek odun ateşinde yavaş yavaş kızartılır. Yavaş derken 12 saatten uzun bir süreden bahsediyoruz. Eti şişe geçirmeden önce soğan, tuz ve karabiberle yarım gün de nıarinc etmek gerekiyor. Sivri biber, domates, soğan ve lavaş ekmeğiyle tüketiliyor.

10- Hamsili pilav

AvrupalIların ançucz olarak bildiği hamsi, Karadeniz mutfağının vazgeçilmez lezzetlerinden. Özellikle Rize kentinde uzunlamasına ince ince dilinen hamsiler, pirinçle birlikte sunuluyor. Hamsiler, pirinç pilavını tamamen kapatmalı. Her yemekte olduğu gibi soğan ve tereyağı olmazsa olmaz.

11- Perde pilavı

Bu pilavın memleketi, Siirt. Pirinç, tere-yağıyla yumuşatılmış bir hamura sarılıyor. İçine tavuk eti, tereyağı, tuz. maydanoz, biber, fıstık, kuş üzümü ekleniyor. Fırına veriliyor ve sıcak servis ediliyor. Pilavın şekli; yeni evi, pirinç; doğurganlığı ve kuş üzümü de; doğacak çocukları sembolize ediyor.

12- Mantı

Kayseri yöresinden müthiş bir lezzet. Hamur, kare şeklinde kesilip katlanarak üçgen hale getiriliyor. îçine kıyma konuyor. Ama bazı yörelerde peynir, kıymanın yerine geçebiliyor. Suya atılıp kaynatılıyor.

Tabağa aktarıldıktan sonra üzerine yağda kızartılmış kırmızı pul biber (biberi yakmamak koşuluyla) vc yoğurt ilave ediliyor. Efsaneye göre mantıda o kadar usta Türk kadınları var ki, 40 tanesini bir çorba kaşığına sığdırabiliyorlar.

13- Testi kebabı

Bu kebabın coğrafi özelliği var. Nevşehir’in Avanos ilçesinde Kızılırmak nehrinden çıkarılan kırmızı kilden testi yapılıyor. Bunun içine de et, domates, biber, soğan, tereyağ konuyor. Testinin ağzı kapatılarak odun ateşindeki fırına atılıyor. Piştikten sonra testi kırılarak içindeki lezzet ortaya çıkarılıyor.

14- Gözleme

Sac böreği olarak da biliniyor. İnce hamur, kızgın sac üzerinde pişiriliyor. Böreğin içinde isteğe göre tuzlu beyaz peynir, ıspanak veya kıyılmış et olabiliyor. Burada ustalık, hamuru olabildiğince ince açmak. Sac üzerinde pişerken hamurda kara noktalar oluştuğundan “göz” leme adını almış.

15- Pide

Karadeniz yöresine özgü bir yiyecek ve Türkiye’nin her yerinde çok sevilerek tüketiliyor. Küçük bir top hamur, açılarak daire ya da oval biçime sokuluyor. Kenarları kıvrılarak içine istenen malzeme konabiliyor. En çok sucuklu yumurtalı olanı seviliyor. Ama malzeme; kaşar, ıspanak, beyaz peynir de olabiliyor. Odun ateşindeki fırında hazırlanan pidenin, hafif çıtır olması makbul.

16- Su böreği

Yulka adı verilen ince hamur, birbirinin üzerine kat kat konursa ve aralarına da istenen malzeme serpilirse, börek adı verilen bir lezzete ulaşmış olursunuz. Orta Anadolu’ya özgü bir yiyecek. Yüzlerce yıl önce göçebeler tarafından Türkiye’ye getirilmiş. Beyaz peynir, tereyağı, zeytinyağı ve tuz, bu böreğin ana malzemeleri.

17- Simit

Bir ülkenin midesi üzerinde yürüdüğü söylenirse Türkiye’yi yürür durumda tutan yakıt, simittir. Ülkenin her yerinde seyyar satıcılar tarafından satılır. Kafelerdc, pastanelerde, metro istasyonlarında, vapurlarda, trenlerde, her yerde bulmak mümkün. Simidi, Muhteşem Süleyman’ın, 1500’lcrde saray mutfağında icat ettiği söylenir. Fakat resmi bir kayıt yoktur. Kelime, 2019’un ekim ayında dünyanın en kapsamlı sözlüğü “Oxford English Dictionary”de resmi olarak yer almıştır.

18- Lahmacun

17’nci yüzyılın ünlü Osmanlı kaşifi Evliya Çelebi, Ortadoğu’da yaptığı gezilerde lahmacunu keşfetmişti. Arapça ‘lahm-i acinli” olarak geçiyor. Lahm. “et”, acin ise “hamur işi” demek, ince kıyılmış et, domates püresi, sarımsak ve diğer baharatlarla birlikte ince çekilmiş hamur üzerine konuyor. Üzerine limon suyu ve maydanoz konarak yeniyor. Türklerin, 300 yıldan uzun süredir gözdesi.

19- Çiğ köfte

Orijini Şanlıurfa. Çiğ et, bulgur, domates püresi, soğan, sarımsak, karabiber ve değişik baharattan yapılıyor. Hamur uzun uzun yoğuruluyor. Ta ki bir parçası tavana atılıp orada yapışana kadar. Bu gösteri, çiğ köftenin kıvam alıp almadığını gösteriyor. Köfte tavandan düşerse ustası için utanç kaynağı oluyor. Son zamanlarda etin yerini tamamen bulgur aldı. Ceviz de katılıp sağlıklı hale getirildi.

20- Baklava

İşte Türk mutfağının bir ikonu. En sevilen tatlılardan. Güneydoğu Anadolu bölgesindeki Gaziantep halkının, en iyi baklavayı yaptığı söylenir. Yulka adı verilen çok ince açılmış hamur (ki bakıldığında diğer taraf görülmeli), 40 kat üst üste konuyor. Katların birbirine yapışmaması için her kata tereyağ sürülüyor.

Kırılmış fıstık veya ceviz ana maddesi. Bu hamur, altın sarısı alan kadar pişccck ve sonra üzerine şerbet denen şeker şurubu dökülecek. Gazianteplilerin püf noktası, baklavayı karartılmış odalarda ve uygun oda sıcaklığında hazırlamak. Üzerine kaymak konabiliyor. Değişik şekillerde yapılabiliyor. Ama ne olursa olsun sonuç, karşı konamaz bir lezzet.

21- Dondurma

Dondurmayı Türkiye’den başka nerede çatal ve bıçakla yiyebilirsiniz? Geleneksel Türk dondurmasının tartışmasız yuvası, Kahramanmaraş. Türklerin geleneksel dondurması süt, sahlep ve sakızdan yapılıyor. Orkideden üretilen bir un olan sahlep. dondurmaya kadife gibi bir yumuşaklık veriyor. Büyiik şehirlerdeki dondurmacılarda, değişik meyvelerden yapılmış onlarca çeşit bulmak mümkün.

22- Lokum

İııgilizler lokumu, “Turkish Delight” olarak bilir. Yani, “Türk Zevki” (ya da keyfi, hazzı, sevinci). Tarihi, yüzyıllar öncesine gidiyor. Fakat 19’uncu yüzyılın ortalarına kadar değeri bilinmemiş. Lokumu, OsmanlI sultanları popüler hale getirmiş. En ünlüleri, İstanbul’daki Hacı Bekir şekerleme dükkanlarının lokumları. Hacı Bekir, lokum içeriğine katkılarıyla biliniyor. Aslında kombinasyonu basit: Su, şeker ve nişasta birlikte kaynatılıyor. Gülsuyu, fıstık ve diğer çeşnilerle lezzetlendiriliyor.

23- Ekmek kadayıfı

Bu tatlı da Afyonkarahisar’dan. Suyu alınmış ekmek, geniş bir tepsiye diziliyor. Su, şeker ve limondan oluşan bir şerbetle hafif ateşte (eskiden mangal ateşinde) pişiriliyor. Ekmek üzerinde tatlı, yapışkan bir doku oluşana kadar şerbeti, ortada açılan delikten alınıp, sürekli olarak merkezin dışında kalan ekmeğin üzerine dökülüyor. Sabır işi. Sonra tabağa ters konuyor ki kızaran altı gözüksün. Kaymakla yendiğinde aşırı şekeri dengelenmiş oluyor.

Afiyet olsun.