Sağlıklı bir gelecek için sigarayı bırakın

Şubat denilince akla ayın 14’ü geliyor. Aşkın, sevginin doyasıya ifade edildiği Sevgililer Günü! Oysa bu ay dünyanın önde gelen sorunları arasında yer alan sigara ve kanser konusunda farkındalık yaratmak için de önemli. Tüm dünyada 4 Şubat tarihi Kanser Günü, 9 Şubat da Sigarayı Bırakma Günü olarak bir dizi etkinliğe ev sahipliği yapıyor. Konumuz sigara ve kanser olunca söz ister istemez akciğer kanserine de geliyor. Kanserin en sık görülen türlerinden biri olan bu rahatsızlığın ortaya çıkmasından yaklaşık yüzde 80 oranında sigara sorumlu tutuluyor. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yürürlüğe giren dumansız hava sahası uygulaması ile bu alışkanlığa bir miktar ket vurulduğu düşünülüyor.

Oysa tüm yasaklamalara ve uyarılara rağmen sigara içenlerin sayısının bir hayli fazla olduğu biliniyor.

Geçmişte erkeklerde daha fazla rastlanan bu hastalık, kadınlarda da sigara içme oranının artması nedeniyle artık cinsiyet farkı göz etmeksizin herkeste görülüyor. Zararları her ne kadar bilinse de bu durum sigaradan vazgeçmeye yetmeyebüiyor. Çünkü olumsuz sonuçları uzun dönemde ortaya çıkabiliyor. Erkek popülasyonda görülme nedenleri arasında bu grupta madencilik, fabrika ve tersane işçiliği gibi mesleklerde maruz kalınan çeşidi kimyasallar da büyük rol oynuyor.

NARGİLE SİGARADAN DAHA ZARARLI

Sigara içmek sadece kansere değil, farklı hastalıklara da davetiye çıkarabiliyor.

Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta, bu konuda yalnızca sigaranın değil tüm tütün mamullerinin genel olarak ele alınması gerektiğini belirterek şunları söylüyor: “İster puro, ister pipo, ister nargile… Ne şekilde olursa olsun her tür tütün ürününün içimi insan sağlığını olumsuz etkiliyor. Tütün dumanında bulunan dört binden fazla kimyasal madde sadece solunum yollarına değil, vücuttaki tüm organ ve dokulara zarar veriyor. Ayrıca sigaranın yedi binden fazla geni etkilediği de bildiriliyor.”

Zararsız olduğu düşünülen nargile, özellikle üniversite gençliğinde oldukça popüler. Oysa yapılan yeni bir meta-analiz tek bir sigara ile kıyaslandığında nargile içmenin 125 kat fazla duman, 25 kat fazla katran, 2,5 kat fazla nikotin ve 10 kat fazla karbon monoksit solunmasına yol açtığını gösteriyor.

FARKLI HASTALIKLARA DA YOL AÇIYOR

Bu alışkanlığın ortaya çıkardığı en olumsuz tablo akciğer kanseri olarak bilinse de aslında birçok farklı kanser türü ve hastalığa da yol açıyor. Tütünün kanser yapıcı etkileri özellikle dumanla doğrudan teması olan solunum yollarında görülüyor. Akciğer, gırtlak, ağız içi kanserleri için de başta gelen risk faktörünü oluşturuyor. Bunun dışında yemek borusu, karaciğer, böbrek, pankreas ve mide kanserleri ile lösemi, kalp-damar hastalıkları ve KOAH’m da ortaya çıkmasında büyük rol oynuyor. Tütün dumanında hücre DNA’smda hasara yol açan benzen, polonyum-210, benzopiren ve nitrozaminler gibi kanserojenler bulunuyor. Prof. Dr. Küçükusta, bu konuda yapılan bir araştırmadan elde edilen sonuçları şu sözlerle anlatıyor: “Elde edilen bulgulara göre; hayadan boyunca günde tekbir sigara içenlerin erken ölüm riski hiç sigara içmeyenlere göre yüzde 64, günde 1-10 sigara içenlerin ise yüzde 87 fazla oluyor. Günde bir-iki sigaranın hiçbir zararı olmadığını zannedenlerin nasıl büyük bir yanılgı içinde oldukları da burada ortada çıkıyor. ‘Kahve yanında sigarayla keyif yapanlara’ önemle duyurulur!”

Son dönemde çok çeşidenen sigaralarm filtreli, ince veya light gibi farklı türlerde satışa sunulduğunu söyleyen Prof. Dr. Küçükusta, bu ayrımın hiçbir önemi olmadığının da altım çiziyor.

PASİF İÇİCİLİK DE ÖNEMLİ

Hiç sigara içmemesine rağmen akciğer kanseri olanlar ya da günde iki paket sigara tüketmesine rağmen çok ileri yaşta sağlıklı olan kişilere rastlanabiliyor. Bu da toplumun bazı kesimlerinde sigaranın aslında söylenildiği kadar zararlı olmadığı yönünde bir algı yaratıyor. Nedir bu iki örneğin temelinde yatan nedenler? Prof. Dr. Küçükusta, bu soruyu şöyle yanıtlıyor: “Gerçekten de hiç sigara içmeyenlerde akciğer kanseri görülebileceği gibi günde birkaç paket içtikleri halde akciğer kanseri teşhis edilmeyenler de olabiliyor. Akciğer kanserli hastaların yaklaşık yüzde 10’u sigara içmeyen ama ebeveyni ya da eşi nedeniyle pasif olarak sigara dumanına maruz kalan kişilerden oluşuyor. Bazen mesleki şardar da kanserojene maruz kalmaya yol açabiliyor. Bazı binalarda radon gazı fazla miktarda bulunabiliyor. Örneğin bu gaz ABD’de sigaradan sonra akciğer kanseri için risk faktörü olarak ikinci sırada geliyor. Bu nedenle ülkemizde de son zamanlarda kapalı mekanlarda radon ölçümü yapılıyor. Toplumdaki kafa karışıklığı oluşturan duruma gelecek olursak, çok sigara içtikleri halde kanser tanısı almayan kişilerin bir kısmı erken yaşlarda kalp krizi, felç, KOAH gibi hastalıklar nedeniyle hayatım kaybedebiliyor.”

2 günde nikotinden temizlenin

Sigara içmek, sağlığa verdiği zararların yanında kişinin vücudunda da birçok olumsuzluğa yol açıyor. Ancak bu alışkanlıktan kurtulan kişi çok kısa süre içinde vücudundan bu istenmeyen sonuçların uzaklaştığını fark edebiliyor. Öncelilde kişinin kan basıncı düşüyor, kalp hızı azalıyor, el ve ayakları ısınıyor. Sadece sekiz saat sonra kandaki oksijen artıyor, karbon monoksit azalıyor. Bir gün sonra kalp krizi riski azalmaya başlıyor. İki gün sonrâr vücut nikotinden tamamen temizleniyor. Koku ve tat alma duyuları normale dönüyor. Üç gün soma akciğer kapasitesi artarak nefes alıp vermede rahadama oluyor. Bir sene sonra kalp krizi ve akciğer kanseri riski yüzde 50 oranında azalıyor. 15 sene sonra ise bu risk, hiç sigara içmemiş biriyle aynı seviyeye ulaşabiliyor.

Bu belirtilere dikkat!

Bazen öksürük, bazen nefes darlığıyla ortaya çıkıyor akciğer kanseri. Ancak genelde erken dönemde bu tür belirtiler hastaların doktora başvurması için yeterli gelmiyor. Zaten hastalığın genel belirtileri de tümörün yerleşim yerine göre değişiklik gösteriyor. Akciğer kanserinin erken dönemde semptom vermediğini, bu nedenle de tanı alan hastaların çoğunun cerrahi tedavi dönemini kaçırdığını söyleyen Prof. Dr.Ahmet Rasim Küçükusta, hastalığın ortaya çıktığı bölgelere göre belirtilerini şöyle sıralıyor:

• Akciğer dokusundan kaynaklanan tümörler çok büyük boyutlara gelse bile bir belirtiye yol açmıyor. Bu oluşumlar tesadüfen çekilen akciğer röntgenleriyle teşhis ediliyor.

• Hava yollarında yer alan kanserler öksürük, balgam, kanama, nefes darlığı gibi belirtilere yol açıyor. Ancak hastaların yüzde 90’ı sigara tiryakisi olduğu için bu belirtileri sigara ile ilişkilendirerek doktora gitmiyor.

• Bazı türlerinde ise hasta iştahsızlık, kilo kaybı gibi genel belirtilerle veya kanserin sıçradığı organla ilgili semptomlar sonucu hekime başvurabiliyor. Akciğer kanserinin özellikle küçük hücreli tipi ise kemik, beyin veya karaciğer metastazları ile belirti verebiliyor.

Elektronik sigara aldatmaca mı?

Son dönemde elektronik sigara kullanımının bir hayli arttığı görülüyor. “Elektronik sigaralarda tütün yok sadece nikotin var, sigara gibi zararlı değil” ifadesini doğru bulmayan Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta, bu tür cihazların topluma masum ve zararsız olarak tanıtıldığını ancak devletin bu konuda acil tedbir alması gerektiğini belirtiyor.

Bunları biliyor musunuz?

Genel kam, sigaranın içen kişiye ya da çevresinde olan ve dumana doğrudan maraz kalanlara zarar verdiği yönünde! Oysa içenin direkt, aynı ortamdakilerin ise pasif içici yani ikinci el sigara dumanı soluduğu bilgisi tarihe karışmak üzere. Yapılan birçok araştırma yalnızca aynı ortamda olan kişilerin değil, aynı binada oturanların, aynı parkta bulunan kişilerin de içilen sigara dumamndan etkilendiğini gösteriyor. Örneğin;

• Sigara içen kişinin elbisesine, derisine, saçma ve bulunduğu ortamdaki mobilya, perde, halı gibi eşyalara sinen duman, ortam havalandırılmış olsa bile oraya gelen insanların sağlığını olumsuz yönde etkileyebiliyor.

• Araştırmalar, bir apartmanın veya büyük bir binanın bir bölümünde içilen sigaranın dumanının o yapının hiç sigara içilmeyen kısımlarında bulunan insanların sağlığını da etkilemesinin mümkün olduğunu ortaya koyuyor. Amerika’da başka dairelerde içilen sigaradan etkilendikleri iddiası ile komşularına tazminat davası açan kişiler var.

• Açık havada içilen sigaranın civardaki insanları etkilemesi de mümkün. Araştırmalara göre, açık havada sigara içen birinin bir metre yakınında bulunmak dahi insanları kapalı mekanlardaki kadar etküeyebiliyor.

Yalnız değilsiniz

Vücuda türlü zararları olan sigaradan kurtulmak hiç de sandığınız kadar zor değil. Başta Sağlık Bakanlığı olmak üzere birçok kamu kurumu ve özel merkez bu konuda halka yardımcı oluyor. İşte bunlardan birkaçı…

Sağlık Bakanlığı Sigara Bırakma Danışma Hattı Alo 171 Abrahamson Metodu bepositive.com.tr Ailen Carr’s Easyway allencarrturkiye.com Farkındalık Atölyesi farkindalikatolyesi.com.tr