Patatesin Saymakla Bitmeyecek Faydaları

Patates bitkisi, buğday, mısır ve pirinç ile birlikte insanlığın en önemli gıda kaynaklarından. Kızarmışı herkesin, haşlanmışı diyet yapanların favorisi. Gerektiği kadar tüketilirse sayısız yararı var.

“SOLANUM Tuberosum” sever misiniz? Yani patates… Kim sevmez ki? Ama kızartmasını yemeyeceksiniz. Alman haber ajansı Deutsche Welle’nin araştırmasına göre patates, püre ya da fırında patates olarak tüketildiği sürece dünyanın en sağlıklı yiyeceği. Çocuklar sebze sevmezler. Ama patatese bayılırlar. Patatesi sevmeyen, yemek istemeyen birine rastlamak neredeyse imkansızdır. Bu araştırma üzerine biz de patates dosyasını açtık. İşte doğal eczane deposundan farksız patatesin saymakla bitmeyecek faydaları:

1) KEMİK SAGLlGl: İçeriğindeki demir, fosfor, kalsiyum ve çinko nedeniyle patates, güçlü kemikler oluşturmak için birebirdir. Fosfor/kalsiyum dengesi o kadar mükemmeldir ‘mt ki, bu denge kemiklerin mineral yapısını kuvvetlendirir.

2) TANSİYON: Düşük sodyum oram, yüksek tansiyonu düşürmek için idealdir.

3) KALP SAĞLIĞI: Patatesteki lifler, potasyum, C ve B6 vitaminleri, kalp sağlığını destekler. Kolesterolün olmayışı da artı bir puandır. Araştırmalara göre günde 4.000 miligram potasyum alan kişilerin kalp hastalıklarına yakalanma riski yarı yarıya azaltır.

4) İLTİHAPLANMA: Patatesteki besleyici “kolin” maddesi, vücutta bir hemşire gibi davranır ve iltihaplanmaları önler.

5) KANSER: İçerdiği folik asit, kanser hücrelerinin oluşmasını önler. Antioksidan maddeler de hücrelerin zarar görmesini engeller, onları korur.

6) SİNDİRiM: Lifleri sayesinde sindirime yardımcı olur.

7) METABOLİZMA/BAĞIŞIKLIK: Patates, büyük oranda B6 vitamini içerdiğinden metabolizmada hayati rol oynar. Karbonhidratların ve proteinlerin parçalanmasını sağlar. Hastalıklara karşı bağışıklık sistemini güçlendirir.

8) CİLT: Deri destek sistemi, C vitaminine bağımlıdır. Güneş, kirlenme ve dumandan zarar gören deri, C vitaminine bağlı kolajenler tarafından beslenir, onarılır. Zaten kolajen, bir protein çeşidi olup, vücudun yapıştırıcısı olarak tanımlanır. Düzgün bir cilt için, patatesi veya suyunu yüzünüze bile sürebilirsiniz.

9) ROMATİZMA: Kalsiyum ve magnezyum, romatizmanın olumsuz etkilerini azaltır.

10) BÖBREKLER: Kandaki ürik asit seviyesi artarsa, böbreklerde taş oluşma ihtimali de artar. Bunun için et, hindi, balık, yumurta, süt gibi hayvansal proteinlerden uzak durumalı. Demir ve kalsiyum, taş oluşmasında rol oynasa da patates, içeriğindeki magnezyum ile kalsiyum birikmesini önleyici etki yapar.

Patates hakkında bilmedikleriniz

• Patatesin, 8-10 bin yıldan beri var olduğu tahmin ediliyor. İlk kez Güney Amerika’da bugünkü Şili ve Peru’da İnkalar tarafından M.Ö. 1400’lerde hasat edilmeye başlandı. İspanyollar, 16‘ncı yüzyılda Amerika’daki keşif gezileri nedeniyle patatesi Avrupa’ya getirmişti. Ürüne ‘patata’ diyorlardı.

• Peru bugün patatesin dünya başkentidir. En büyük üretici değildir ama en çok çeşit, şekil ve renkte patates bu ülkede bulunur. En büyük üretici de tüketici de, Çin’dir.

• Patatesi, keşif gezilerindeki denizciler çok sevmişti. Hem doyurucuydu hem de içerdiği vitaminler, onları hastalıklardan koruyordu. Ama Avrupa’da hemen kabul görmedi. Hıristiyanlar, İncil’de bahsedilmediği için patates ekmeyi reddettiler. Şeytanın yiyeceği ilan ettiler. Özellikle İskoçlar ne ektiler ne de yediler. Bugün bile hala bazı bölgelerde bu sebepten dolayı patates yenmez.

• Fransız tarımcı Parmentier, 18’inci yüzyılda patatesi püre haline getirdi. Böylece kimse birbirinden patates çalamıyor ya da tanınmaz hale geldiğinden patatesi “hastalık yapar” diye kötüleyemiyordu.

• Yetiştirilmesi çok kolay fakat saklanması zor bir besin maddesidir. Genellikle 4 derecenin üstü ısılarda saklanmalıdır. Aksi halde içindeki nişasta şekere dönüşerek tadı değişir. İdeal ısı, 7-10 derece arasıdır.

• Patates, dünyanın 125 ülkesinde yetiştirilir. Toprak altında yetiştiğinden ve ihtiyaç olduğunda topraktan çıkarıldığından, yüzyıllardır yağmacılara ve hırsızlara karşı etkili bir besin deposu oluşturur.

• Bu bitkinin yüzde 75’i sudur.

• 250 gram patates, haşlanması ya da fırınlanması şartıyla sadece 110 kalori verir.

• Dünyada her birey, yılda 33 kilo patates yer. Beyaz Ruslar, yılda kişi başına 181 kilo patates tüketirler. Günde neredeyse yarım kilo…

• Dünya restoranlarının mönüsünde mutlaka patates vardır. Her yerde biber, patlıcan bulamayabilirsiniz ama patatesi mutlaka bulursunuz.

• Potasyum açısından zengin oluşu ve çok az sodyum içermesi nedeniyle yüksek tansiyona ve kalp rahatsızlıklarına karşı koruyucudur. Aynı zamanda antioksidandır. Potasyum içeriği, muz, ıspanak ve brokoliden daha fazladır.

• Patatesi yağda kızartmak, Belçikalıların fikriydi. Ama Amerikalılar, bunu dünyaya ?Fransız kızartması? olarak tanıttılar. Patates kızartmasını Beyaz Saray mutfağına sokan ilk başkan, 1801-1809 arası ülkeyi yönetmiş olan Thomas Jefferson’du.

• 1974’te İngiliz çiftçi Eric Jenkins, tek bir fidandan 167 kilo patates hasat etmeyi başarmıştı.

• Guinness Rekorlar Kitabı’na göre, 1982’de İngiltere’de dört kiloluk bir patates yetiştirilmiştir. 2010’da yine İngiltere’de 3 kilo 760 gramlık bir patates daha hasat edilmiştir.

• ABD’de Idaho Patates Müzesi’nde dünyanın en büyük cipsi sergilenmektedir. Boyu 61 cm, eni 35 cm olan oval bir cipstir.

• Bugün yılda milyarlarca paket cips satılmasını sağlayan kişi Amerikalı demiryolu kralı Cornelius Vanderbilt’tir. Vanderbilt, 1853’te Saratoga Springs’te, bir restorana girdi. Masasına gelen patates kızartmalarının çok kalın olduğundan yakındı. Aşçı George Crum da kızarak patatesleri kağıt inceliğinde kesip kızarttı. Vanderbilt, patatesin bu yeni şekline bayıldı, tekrar tekrar ısmarladı.

• Patates, uzayda yetiştirilen ilk üründür. Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi NASA ile Madison kentindeki VVisconsin Üniversitesi’nin ortaklaşa çalışmasında, uzun uzay uçuşları ve uzay kolonileri için 1995’te uzayda patates yetiştirme denemesi yapıldı ve başarılı oldu. Patates, uzay mekiği Columbia’da yetiştirilmişti.

• Fransa Kraliçesi Marie Antoinette, 1780’lerde çiçeklerini saçlarına süs yaparak patatesi modaya sokmayı başarmıştı.

• İrlanda’da 1845-1852 arası açlığa neden olan ve bir milyon İrlandalı’nın hayatını kaybetmesine neden olan şey, patates hasadının son derece düşük olmasıydı. Bir hastalığın neden olduğu patates kıtlığı, yaklaşık bir milyon kişinin de Amerika’ya göç etmesine sebep olmuştu. İmdada Osmanlı İmparatorluğu yetişti ama “Siz bizim kraliçemizden daha fazla yardım yapamazsınız” diyen yetkililer patatesin büyük bölümünü kabul etmedi.

• 1830-1848 arası hüküm süren Fransa Kralı Louis Philippe, bilmeden suflenin icat edilmesini sağladı. Aşçısı kendisine çok sevdiği patates kızartması yapmıştı. Ama kral saraya geç gelince patatesler soğudu. Aşçı çok kızgın yağda tekrar kızarttı. Bu kez patatesler balon gibi şişti. Aşçı ecel terleri döktü ama kral, bu patatesi sevdi (Bugün suflenin tatlısı da yapılıyor).

• Patates, dünyadaki açlığı sona erdirecek tek üründür. Diğer hayati ürünler buğday, mısır ve pirinçtir. Buğdayın işlenmesi gerekir. Mısır sadece haşlanır, yemeği yapılmaz. Pirinç ise yetiştirilmesi son derece zahmetlidir. Halbuki patates yetiştirmek için kabuğunu toprağa sokmak bile yeterlidir.

• Patates püresi, süt ve yağ, insanları yıllarca başka besine ihtiyaç duymadan yaşatır. 18’inci ve 19’uncu yüzyıllarda Avrupa hapishanelerindeki tutsaklara sadece patates veriliyordu. Onlar yıllarca hapiste hayatta kaldılar.

• Patates insanı öldürür de. İçindeki ‘solanin’ maddesi zehirlidir. Fakat oranı çok düşüktür. Yeşillenmiş patateslerde bu oran yükselir. Baş ağrısına, kramplara, komaya hatta ölüme neden olabilir.

• 1897-1898 yıllarında Alaska’da yaşanan altına hücum döneminde patates, madencilerin çıkardığı altın kadar değerliydi. Çünkü patatesten başka yenecek bir şey hemen hemen yoktu.

Patates hazırlamak

Patatesi, pişirmeden önce kabuğunu soymaktan kaçınmalıdır. Çünkü kabuk, patatesin minerallerini, besleyici unsurlarını ve vitaminleri muhafaza eder.

Soyduğunuz takdirde mineral ve proteinlerin büyük bölümü kaybolur. Kabuğu ince, taze patatesi tercih edin. Haşlanmış ya da püre olarak yemek için önce su kaynatın. Kaynamış suya patatesleri koyun. Böylece hem pişme süresi azalacak hem de C vitamini içeriği korunacaktır. Patatesi kızartırsanız, C vitamininin yüzde 75’i yok olur. Bir hatırlatma daha. Taze patatesi iki-üç gün içinde tüketmelisiniz. Kabuğu kalın eski patates ise daha uzun süre saklanabilir. Tabii her şeyden önce patatesi musluk suyunun altında fırçayla temizlemek gerekir. Avrupa’da ve ABD’de patatesler, yıkandıktan sonra market raflarına konur. Ama Türkiye’de patatesi, çamuru üzerinde satın alırsınız.