Fitil ve Lavman İle Arınmak

Fitil (Şaf)

Bağırsaklarda bulunan artıklar müshil yoluyla temizlenemediği zaman hekim tarafından fitil uygulanabilir. Fitilin etkisi kusmak ve müshil içmekten daha zayıftır. Fitil kabızlık yanında başka hastalıkların tedavisinde de uygulanır. Özellikle bel ağrısı, sırt ağrısı ve rahimdeki ağrılarda fitil uygulanır. Fitil uygulandığı yerlere yakın olan artık maddeleri atar, uzak yerlerden atamaz. Fitil içindeki maddeler ne kadar kuvvetli olursa olsun etkisi kısmîdir.

Fitil kabız çocuklarda da kullanılır. Gök süsen kökünden fitil yapıp tatlı badem yağı ile yağlayıp çocuklarda aşağıdan kullanılır. Çocuklar için bir diğer fitilde pazı yaprağının budağından yapılanıdır. Bunlar tatlı badem yağı ile yağlanıp kullanılır. Bunun tesir etmesi için çocuğa bal yedirilip, karnını susam yağı ile ovmak da faydalıdır.

Büyükler için yapılan fitillerden en çok uygulananı menekşe, mahmude ve şekerle hazırlananıdır. Bu sıcak mizaçlı kişilerde daha faydalıdır. Şöyle yapılır;

Malzemeler;

– 6 gram kuru menekşe

1/6 gram Mahmude otu

– 6 gram türbid

– Yeterli miktar şeker

Yapılışı;

Şeker haricindeki malzemeler dövülür ve elenir. Şeker ise küçük bir kapta az bir miktar su ile ezilip ateşte kaynatılarak kıvama getirilir. Daha sonra dövülüp elenmiş malzeme üzerine konup karıştırılarak fitiller hazırlanır.

Sadece bal akidesinden fitil yapmakta uygundur. Bu fitil sıcak nitelikli hastalıklarda kabız gidermeye faydalıdır.

Kabızlığa faydalı bir başka fitil de şöyle hazırlanır. Balın ak helvasından bir parça alıp biraz ısıtılarak yumuşatılır. Dövülmüş helvacılar püresi alınıp yoğrulur. Bu püreden yeteri kadar alınarak yedirilip fitiller yapılır. Bu fitil de kabızlığın tedavisinde oldukça yararlıdır.

Ayrıca temizlenmiş kaya tuzundan bakla kadarı fitil yapılıp, bir iki defa uygulanırsa fitil gibi etkiler ve kabızlığa faydalıdır. Hatta belki de daha iyi ishal yapar.

Lavman (Hukne)

Kabızlık durumunda müshil kullanamayan kişiler için lavman (hukne) uygun bir usuldür. Lavmanın faydası fitilden daha fazladır. Mide bulantısı ve zayıflığı olan ve bu yüzden müshil içemeyenler ile bağırsakları boşaltım yapamayan kimselere lavman uygulanabilir.

Lavman o şahsı bilen bir hekim tarafından yapılır. Lavmanın tesirinin ince bağırsaklara ve mideye çıkmaması için aç karnına lavman yapılmaz. Mideye kuvvet verecek bir şerbet verilerek lavmanın mideye kadar çıkması engellenip geri dönüştürülmesi sağlanmalıdır. Yani “gülbeşeker” veya “sakızla gülbeşeker” gibi mideye kuvvet veren şerbetlerden, herhangi birisi içirilmelidir.

Lavman yapılırken hasta öksürmek, aksırmak ve hıçkırmaktan sakınmalıdır. Lavmanın ilacı az olursa tesirsiz olur, gereğinden fazla olduğu takdirde ise bedende gevşeklik, şişkinlik ve rahatsızlık doğurur. Hatta zehirlenme dahi olabilir.

Eğer lavman fazla sıcak olursa baygınlık getirir ve fazla ishal yapabilir. Fakat eğer çok soğuk olursa sancı ve gaz oluşmasına neden olur. Ayrıca lavmandan beklenen sonuç elde edilemez.

Lavman çok fazla koyu ve kalın olursa bağırsağa bulaşıp mesaneye zarar verir. Çok fazla duru olursa bu kez de tesiri olmayıp istenilen fayda gerçekleşmez. Bu nedenlerden ötürü miktar ve kıvamına dikkat edilmelidir.

Sık yapılan lavman çeşitleri şunlardır;

Kaynamış kepek suyuyla iki dirhem “bûre-yi ermeni”45yi dövüp karıştırılır. Daha sonra süzülür ve uygun sıcaklıkta lavman yapılırsa bağırsakları temizler.

Pancar veya pazı doğranıp kaynatıldıktan sonra süzülür, 500 gram bu suya 30 gram zeytinyağı veya susam yağı ve 6 gram tuz katılıp lavman yapılır.

Ateş ve titremesi olan kişinin lavman suyuna tuz ve bûre katılmaz. Bu tür hastalar için kabuğu soyulmuş arpa ve menekşe suyundan lavman yapılır. Bu lavman şöyle hazırlanır;

Malzemeler;

60 gram kuru menekşe

120 gram dövülmüş ve kabuğu soyulmuş arpa

1,5 litre su

Yapılışı;

Menekşe ve dövülmüş ve kabuğu soyulmuş arpa alınıp 1,5 litre suyla kaynatılır. Yarım litre su kalıncaya kadar kaynatılıp daha sonra bu sudan 75 dirhemi lavman için kullanılır. Az bir miktar “mahmûde” de katılırsa faydalı olur.

Bir diğer lavman tarifi de şöyledir;

Sade ve dövülmüş arpanın kaynatılarak elde edilen suyu süzülür, bu suyla 60 gram gül yağını46 karıştırarak lavman yapılır. Bu lavman da çok faydalıdır.

– Fitil kabız çocuklarda da kullanılır. Gök süsen kökünden fitil yapıp tatlı bademyağı ile yağlayıp çocuklarda kullanılabilir. Çocuklar için bir diğer fitilde pazı yaprağının budağından yapılanıdır. Bunlar tatlı badem yağı ile yağlanıp kullanılır.

– Küçük çocuklar için bal akidesinden veya sabundan yapılan küçük fitiller uygundur.Bunlarm tesir etmesi için çocuğa bal yedirilip, karnını susam yağı ile ovmak da faydalıdır.

– Büyükler için yapılan fitillerden en çok uygulananı menekşe, mahmude ve şekerle hazırlananıdır. Sadece bal akidesinden fitil yapmakta uygundur.

— Lavman o şahsı bilen bir hekim tarafından yapılır. Lavmanın tesirinin ince bağırsaklara ve mideye çıkmaması için aç karnına lavman yapılmaz. Mideye kuvvet verecek “gülbeşeker” veya “sakızla gülbeşeker”gibi şerbetlerden herhangi birisi el altında bulundurulup içirilmelidir.

– Lavman yapılırken öksürmek, aksırmak ve hıçkırmaktan sakınmalıdır. Lavmanın ilacı az olursa tesirsiz olur, gereğinden fazla olduğu takdirde ise bedende gevşeklik, şişkinlik ve rahatsızlık doğurur. Hatta zehirlenme dahi AJ (9 olabilir.