İçeceklere alkol ekleniyor mu, yoksa kendiliğinden oluşuyor mu?
İçeceklere alkol ekleniyor mu, yoksa kendiliğinden oluşuyor mu?
Analiz sonuçlarının doğru çıkması üzerine, akla şu sorular geliyor. Bu alkol, üretim sırasında kendiliğinden mi oluşuyordu, yoksa üretim sırasında üreticiler tarafından bilinçli olarak mı eklenmekteydi.
Farklı, gıda ve kimya mühendisleri ile görüşmeler yapıldı. Hepsinin verdiği ortak bilgiye göre; herhangi bir üretimde alkolün kendiliğinden oluşmadığı ve bunun, üretim süreçlerinin bir gereği olarak eklendiği yönündeydi. Bu konuda uzun müzakereler yaptığımız kimyacı Prof. Dr. Mustafa Nutku hocaya “Meyvelerde alkol var mıdır? Var ise türü nedir? Yok ise her meyvede alkol vardır söyleminin nedeni nedir? Meyvelerde alkol, meyve/sebzenin çürümeye başlaması nedeniyle gelişen bir durum mudur? Fermantasyon olayını özetle nasıl yorumlamak? Endüstriyel içeceklere alkol eklenir mi?” şeklinde sorular yönelttiğimizde, Mustafa Nutku hoca şu görüşleri dile getirmişti:
“Hangi meyvelerde, hangi şartlarda ne miktarda alkol olabileceği, birçok faktörlere tâbi bir bilmecedir. İnsan, meyve yerken önce onun alkol analizini yapmakla mükellef tutulmamıştır. Endüstriyel içeceklerdeki alkol, bir tahammür (fermantasyon) sonucu değildir. Dışarıdan, etil alkol ilâvesidir. Dışarıdan kasti olarak alkol ilâve etmekle yapılan gazozlarda, alkol teşekkül edeceği bilindiği hâlde ise, konuda belirsizlik yoktur ve kasti olarak tahammür ettirilenleri helâl saymak için, meyvelerde de alkol bulunabileceği gerekçesine dayanılamaz. Bu içeceklerdeki alkolden söz edilince, bu dışarıdan eklenen etil alkol anlaşılır. İnsanı mesul eden, bilerek ve kasti olarak yaptıklarıdır. Allah’ın helâl kıldığı meyveleri kimse yasaklayamaz. Allah’ın haram kıldığı; kasti bir fermantasyon ile veya dışarıdan etil alkol ilâvesiyle helâli haramlaştırmadır. Bilerek ve isteyerek bir ürüne alkol ilâve edilmesini de, kimse helâl sayamaz.”
TÜBİTAK ve Tarım Bakanlığı laboratuvarında çıkan sonuçlar ‘Gazozlarda alkol var!’611 şeklinde kamuoyuna duyuruldu. Belki de Türkiye tarihinde, bir içecek için bu denli büyük tepki ilk kez yaşanıyordu.
Üreticiler ne demişti ve alkolü niçin ekliyorlardı?
‘Gazozlarda alkol var!’ açıklamasında üreticilere ‘içeceklere neden alkol katıyorsunuz’ denmemiş, ‘Neden alkol kattığınızı ya da her ne sebeple alkol varsa, niçin varlığını ürünün etiketine yazmıyorsunuz’ soruları yöneltilmişti. Üreticilerin ezici çoğunluğu cevap veremediler. Tüketici tarafından mütedeyyin olarak bilinen üreticiler ise neden alkol eklediklerini ya da ekledikleri halde, neden etikete yazmadıklarını izah etmek yerine ‘Bir üründe ‘alkol var’ diyebilmemiz için, ürünün içinde olması gereken alkol miktarı en az yüzde 1,2 olması gerekir. Mevzuat 5,0 g/l’ye kadar alkole izin veriyor. Yasal alkol sınırını aşmadık’ savunması yapmışlardı.
Ünlü markalardan biri ise ‘Ethanol (etil alkoldür, tepki almamak için etanol diyor) sadece iddia edildiği gibi gazozda değil, aynı zamanda tüm gazlı içecek ve meyve sularında, birçok meyve, sebze ve temel gıda maddelerinde de doğal olarak vardır’ diyordu. Bu açıklama bazı açılardan doğru, bazı açılardan ise yanlıştı. Doğruydu; çünkü alkol sadece kola veya gazozlarda değil, aromalı içecekler, aromalı/meyveli mineralli içecekler, aromalı şuruplar, aromalı sular, tonik ve yapay sodaya da çözücü olarak eklenmekteydi. Yanlıştı; çünkü aynı mevzuat yüzde 40 kadarı meyve olan reçellerde612 alkol kullanımına izin vermiyordu. Meyvede alkol iddiası ise tümüyle meseleyi saptırmaya yönelik bir iddia. Bir tabiî ürünün içeriğinde alkol var kabul etsek bile bu alkol, fıtridir ve hiçbir mütedeyyini ilgilendirmez. Çünkü din, bunu yasaklamamıştır. Bu mantıkla, ‘alkol bitkisel bir üründür, bitkiler de helâldir’ gibi bir saçmalık doğar. Kaldı ki; bir meyvede ya da sebzede alkol oluşmuş ise, o üründe çürüme başlamış demektir. Bu ürünün zaten tüketilmemesi gerekir. Bu tür hazır içeceklerdeki alkolün, fermantasyon sonucu oluştuğu iddiası tümüyle boş ve tüketiciyi aldatmaya yönelik bir iddiaydı. Çünkü fermantasyon, çürüme sırasında olur ve karbonhidrat yokluğunda, proteinden beslenen Clostridium cinsi bakteriler tarafından yapılır. Bazı aminoasitler elektron alıcısı, bazıları da elektron vericisi olarak işler ve reaksiyon sonunda çeşitli kötü kokulu ürünler oluşur.Alkolsüz (!) içeceklere alkol katmanın üç temel nedeni olduğunu görmekteyiz.
• Tiryaki/tat bağımlısı tüketici oluşturmak,
• Alkolü çözücü olarak kullanmak ve
• Akışkanlığı hızlandırmak Alkol ilâve edilmiş bir sıvının akışkanlığı artar. Bu da dolum süresini kısaltır.
Bir yandan, mesele derinlemesine tartışılmaya başlanmış, diğer yandan da üreticiler, tüketicilerin hassasiyetlerine saygı duymak yerine ‘etiketlerine ürünlerimizde alkol ve türevleri yoktur’ gibi inandırıcılıktan yoksun ifadeler eklemeyi tercih etmişlerdir.
