Anadolu’nun manevi ziyaretgâhı: Darende

Tarihiyle çok farklı bir ilçe

“Otuz Yapraklı Gül Şehri” Darende, 7 bin yıllık geçmişe sahip. Tarihi İpek Yolu ’nun üzerinde bir ilim ve kültür merkezi olan ilçe, Malatya’nın giriş kapısı konumunda. Anadolu’nun inanç merkezi olarak yerli ve yabancı yılda bir milyon insanı ağırlıyor…

7000 yıllık tarihi bir geçmişe sahip olan Otuz Yapraklı Gül Şehri Darende Hititlerden kalma bir yerleşim merkezidir. Önce Asurlular, ardından Persler daha sonra Roma İmparatorluğu yönetimine geçen belde, 1517 yılında Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi’nde Osmanlı yönetimine katılmıştır. İlçede bulunan Zengibar Kalesi ilk yerleşim yeridir ve çeşitli dönemlerde askeri üs olarak kullanılmıştır. Tarihi İpek Yolu’nun üzerinde bir ilim ve kültür şehri olan Darende, Malatya’nın giriş kapısı konumunda bulunuyor. 19. yüzyılda Sivas’a bağlı olan ilçe; kaynaklarda “Sivas Vilayeti Merkez Sancağında, Tohma Çayı kıyısında, kaza merkezi bir kasaba” olarak tanımlanmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra 1934’te hem yakınlığı, hem de iklim ve coğrafik benzerliği nedeniyle Malatya’ya bağlanmıştır.

ŞEYH HAMİD-İ VELİ SOMUNCU BABA HAZRETLERİ

Somuncu Baba adıyla bilinen Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri 1331-1412 yılları arasında yaşamıştır. Ailesi Anadolu’ya Horasan’dan manevî fetih için gelen erenlerdendir. Osmanlı Devleti’nin kuruluşu sırasında Anadolu insanını ruhen olgunlaştıran ve devlet haline getiren manevî mimarlardandır. Nesep silsilesi Hazreti Muhammed (s.a.v) Efendimize ulaşır. 24. Kuşaktan Seyyid’dir. Bursa’da yaşadığı Yıldırım Bayezid döneminde fırınında pişirdiği ekmekleri “Somunlar, müminler” nidasıyla halka dağıtmış, “Somuncu Baba” veya “Ekmekçi Koca” adıyla tanınmıştır.

Bursa Ulu Camii’nin açılışında ilk hutbeyi zamanın padişahı Yıldırım Bayezid Hân’ın huzurunda okumasından sonra, şöhretten sakınarak Bursa’dan ayrılmıştır. Aksaray’a gelmiş, büyük oğlu Yusuf Hakiki’yi Aksaray’da bırakıp, diğer oğlu Halil Tay-bi ve talebeleriyle hacca gitmiş, hac dönüşü kendisi Darende’ye yerleşmiş, Hacı Bayram-ı Veli’yi de Ankara’ya görevlendirmiştir.

Misk-i amber kokan, Otuz Yapraklı Gül Şehri’nin Zaviye Mahallesinde Hıdırlık mevkiinde mütevazı bir hayat sürdüren ve 1412 yılında vefat eden Somuncu Baba’nın kabri Darende’de Şeyh Hamid-i Veli Külliyesi içerisindedir.

ES-SEYYİD OSMAN HULUSİ EFENDİ HAZRETLERİ

Es-Seyyid Osman Hulusi Efendi (ks) 1914-1990 yılları arasında Darende‘de yaşamış bir gönül sultanıdır. Soy bakımından 12. batından Şeyh Hamid-i Veli Hazretlerine oradan da Hz. Muhammed (sav) Efendimize ulaşan nesebiyle 36. kuşaktan Peygamberimiz(sav)’in soyundandır.

Babası Somuncu Baba ahfadından Es-Seyyid Şeyhzâde Hatip Haşan Efendi(ks), annesi Seyyid İbrahim Taceddin-i Veli soyundan Fatıma hanımdır.

1945-1987 yılları arasında 42 sene bilfiil Darende Somuncu Baba Camii‘nde görev yapmıştır.

Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi (ks) aynı zamanda mutasavvıf ve şairdir. Divan şiirinin 20.yüzyıldaki örnek temsilcisi Hulûsi Efendi (ks)’nin; Gazel, İlahi, Kaside, Rubaiyyat ve Müstezat türünden meydana gelen, Divân-ı Hulûsi-î Darendevî adlı eseri ile yakınlarından başlamak üzere ahbaplarına yazdığı, nazım ve nesir şeklinde mektupların toplandığı Mektûbat-ı Hulûsi-î Darendevî ve Hutbeler adlı eserleri vardır. Bu eserler kendisinin kuruculuğunu yaptığı Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi Vakfı tarafından neşredilmiştir.

https://www.youtube.com/watch?v=HckegKOgMBg

Her zaman halkın yanında Hakk’la beraber olma yüceliğini, Hulusi Efendi(ks)’nin şahsında ve eserlerinde görmek mümkündür. Hayatı boyunca kendini insanlığa hizmete vakfetmiş, gerçek manâda tasavvufun insanlığa hizmet olduğunu örnek ahlâkıyla sergilemiştir. “Allah güzeldir, güzel olanı yapar” prensibi ile güzel olan her şeyi insanların hizmetine sunmuştur.

Yapılan hizmetleri Allah için yapmış ve topluma örnek olan yüce şahsiyetlerden biri haline gelmiştir. Geçmişten geleceğe hizmet etme aşkı ve heyecanı ömrünün son günlerine kadar devam etmiştir. Tarihin derinliklerinde yaşayan, değişik yol ve metodlarla tüm insanlığa hizmet eden büyük mutasavvıflar; Mevlana, Somuncu Baba, Yunus Emre, Alaaddin Attar, Hacı Bayram-ı Veli, Akşemsed-din, Abdurrahman-ı Erzîncâni, Fethullah-i Musûli, Taceddin-i Veli gibi Osman Hulûsi Efendi(ks) de kendi asrı olan 20.asırda insanlığa hizmet etmenin neşvesini ve neşesini insanlık âlemine göstermiş, bir insan ömrünün nasıl dolu dolu yaşanacağını, güzel ve örnek ahlâkı ile ortaya koymuştur. 14 Haziran 1990yılın-da vefat eden Osman Hulusi Efendi’nin kabri şerifleri Somuncu Baba Külliyesi haziresinde yer almaktadır.

ABDURRAHMAN ERZİNCANİ CAMİİ VE KÜLLİYESİ

Es-Seyyid Osman Hulusi Ateş Efendi’nin Dernek Başkanı olarak yapımına vesile olduğu modern mimari tasarımı ile inşa edilmiştir. Caminin yapı şekli Peygamberimizin otağını, minaresi de sancağını sembolize etmektedir. Camii ve Külliye, doğuyu batıya bağlayan D 300 karayolu üzerinde bulunması münasebeti ile tüm yolculara hizmet vermektedir. Külliyeye ek olarak üç katlı bir Yatılı Kız Kuran Kursu da yapılmış ve Darende Müftülüğünün kontrolüne verilmiştir. Külliyenin tüm bakım, onarım, koruma ve bahçe işleri Hulusi Efendi Vakfı tarafından gerçek-leştirilmektedir.

SEYYİD ABDURRAHMAN GAZİ CAMİİ VE KÜLLİYESİ

Darende merkezine on beş kilometre mesafede bulunan “Abdurrahman Gazi Camii ve Külliyesi” yıkılmaya yüz tutmuş bir vaziyette iken Hulusi Efendi Vakfı tarafından restorasyon çalışması başlatılarak, Modern mimari tasarımla tamamen taş işçiliğinden yeniden inşa edilmiştir. Cami yine E 24 karayolu üzerinde bulunmasından dolayı birçok insan faydalanmaktadır. Tohma ırmağı kenarında bulunan camii aynı zamanda yöre halkının ibadet ihtiyacını karşılamaktadır.

HAŞAN GAZİ MESCİDİ VE ŞEHİTLİĞİ

Seyyid Haşan Gazi Hazretleri, Hz. Peygamber Efendimiz (s.a.v)’in torunlarından, Hüseyin Gazi’nin kardeşi, Seyyid Battal Gazi’nin amcası ve kayınpederidir. Abbasiler döneminde Zengibar kalesinin kuşatmasında şehit olmuştur. (Miladi 830) Battal Gazi’nin Amcası ve Kayınpederi Haşan Gazi’nin türbesi Darende’de bulunmaktadır.

KUDRET HAVUZU

Darende’nin Zaviye Mahallesi’nde bulunan, mülkiyeti Hulusi Efendi Vakfı’na ait olan ve Tohma Kanyonu içerisinde kayalıklardan çıkan ve yılın dört mevsimi 22 derece sıcaklığa sahip doğal bir su kaynağının beslediği açık hava yüzme havuzu olarak kullanılan “Kudret Havuzu”, Vakfın bir yılı aşkın süren çalışmaları sonucunda modern bir yüzme havuzu haline getirilmiştir. Vadi içerisinde, yalçın kayalıkların arasında yer alması havuzun cazibesini artırmaktadır. Yaz aylarının vazgeçilmez mekânlarından birisi olan Kudret Havuzu, serinlemek isteyenler için bölgesinde bulunmaz bir mekândır. Havuza gelen vatandaşların her türlü ihtiyaçları ve rahatlığı düşünülerek soyunma odaları, duş yerleri yapılmıştır. Modern tarzda inşa edilen yüzme havuzu sağlıklı nesillerin yetişmesi için yapılan Vakıf hizmetlerinden birisidir.

ZENGİBAR KALESİ

Darende kalesi, “Zengibar” ve “Sengbar” adı ile tanınmıştır. Sengbâr, Farsça “Taşkale” anlamına gelmektedir. Kalenin yekpare kaya parçası üzerine kurulmuş olduğu düşünülür ise, daha önce kaleyi ele geçirmiş olan İran asıllı milletlerin yani Persler’in kaleye bu adı vermiş oldukları ileri sürülebilir. Bu görüş şehrin siyasi geçmişine de uygundur.

SOMUNCU BABA DARENDE TANITIM MERKEZİ MÜZESİ

Hulusi Efendi Vakfı tarafından kurulan ve Somuncu Baba Külliyesi’nde düzenlenerek yerli ve yabancı turistlerin beğenisine sunulan müze Türkiye genelinde “En çok ziyaret edilen 4. Özel müze” unvanını sahiptir. TOHMA KANYONU İlçemiz yerleşiminin fiziksel yapısını vurgulayan en belirgin yüzey şekli Tohma Çayı ve kanyonudur. Tohma Kanyonu dik ve dike yakın yüksek yamaçlardan oluşan bir görünüme sahiptir. Bu özelliği ile kanyon yamaçları tırmanış sporcularına adrenalin dolu bir macera sunmaktadır. Kanyon içerisinden akan Tohma, üzerinde Rafting severlere heyecanlı saatler yaşatırken, Tohma kıyısındaki dar ve patika yolların yanı sıra mükemmel manzara, adeta doğa yürüyüşünü (trekking) tercih erdenlere eğlenceli saatler geçirmeleri için tasarlanmıştır. Foto Safari için de oldukça uygundur.

HAMİDİYE ÇARŞISI VE SOSYAL TESİSLER

Artan ziyaretçi potansiyelinin ihtiyaçlarına karşılık verebilmesi için külliye civarında bay bayan abdest alma mekânları, lavabolar, özürlü vve’leri ve şadırvan müştemilatının bulunduğu sosyal tesislerin inşaatı tamamlanmıştır. Klasik Selçuklu Mimarisi tarzında inşa edilen Hamidiye Çarşısında Nasihat Yayınları, hediyelik eşya, gümüş, yöresel ürünler, market ve el emeği çeyizlik ürünlerin satış stantları vardır.

SOMUNCU BABA TANITIM MERKEZİ MÜZESİ

Somuncu Baba Araştırma ve Kültür Merkezi bünyesinde, Darende kültürünü, gelenek ve göreneklerini ve Hulusi Efendi Vakfı’nın hizmetlerini görsel olarak aktarmak amacıyla 25 Haziran 2005 tarihinde açılmıştır. Türkiye’de özel müzeler, geçtiğimiz yıl 6 milyon 847 bin 735 kişi tarafından ziyaret edilmiştir. Somuncu Baba Darende Tanıtım Merkezi Müzesi 485 bin ziyaretçi ile İstanbul’daki müzelere rakip olarak birçoklarını geride bırakmıştır. Hulûsi Efendi Vakfı tarafından Somuncu Baba Külliyesi’nde düzenlenerek yerli ve yabancı turistlerin beğenisine sunulan müze Türkiye genelinde “En çok ziyaret edilen 4. özel müze” unvanını almıştır.

İLİMİZİN TURİZİM İNCİSİ DARENDE

Doğal güzelliği ve inanç turizmindeki zenginliğiyle Darende’miz dünyanın en ayrıcalıklı turizm merkezlerinden birisidir. Turizm, hem dünyada hem Türkiyeıde ve dolayısıyla Darendeıde de yükselen bir sektör. Şimdiye kadar değişik vesilelerle Darende de tarım ve turizm potansiyeli olan sektörler olduğunu hep vurguladık. Turizmin, dünyada hızla gelişen sektörlerin başında gelmekte olduğu ve çok boyutlu etki alanlarıyla şehirlerin gelişiminde de önemli rol oynadığını dikkatle takip ediyoruz. Darende, gerçekten inanç ve sağlık turizm açısından ülkemizin en önemli destinasyonlarından birisi. Hem kültür, hem doğa, hem de tarih ve sağlık turizmi açısından çok önemli bir konumda bulunuyor. Belediyemiz ve ilçemizin sivil toplum kuruluşları ile hep birlikte Darende’nin turizm potansiyelini daha ileriye götürmek için gayret sarf ediyoruz. Biz biliyoruz ki ilçemizde Anadolu’nun en önemli inanç merkezi olan Somuncu Baba Külliyesi’ne sahip. Gönülleri fethetmiş Somuncu Baba ve Hulusi Efendi Hazretleri’ni, her yıl burada milyonlarca insan ziyaret ediyor. Bizde bu potansiyeli düşünerek daha büyük turizm projeleri hazırlayacağız ve ilçemizin kalkınmasına öncülük edeceğiz. Derginize bizleri konuk ettiğiniz kalbi şükranlarımı sunuyorum. Ülkemizin kıymetli insanlarını, mutlaka beldemize bekliyoruz.